ΑΜΕΘΥΣΤΟΣΟ αμέθυστος είναι ιώδης (χρώματος βιολετί ή μοβ) παραλλαγή του ορυκτού χαλαζία και χρησιμοποιείται για διακοσμητικούς σκοπούς ως πολύτιμος λίθος. Ο αμέθυστος ανευρίσκεται σε όλες τις αποχρώσεις από ανοικτό, ελαφρώς ρόδινο, βιολετί μέχρι σκούρο μοβ στο χρώμα των μαύρων σταφυλιών. Επίσης, μπορεί να υπάρχουν δευτερεύουσες χροιές ερυθρού ή/και κυανού. Τα μεμονωμένα τεμάχια αμεθύστου σπάνια παρουσιάζουν ομοιόμορφο χρωματισμό. Συνήθως έχουν κηλίδες με ανοικτότερο ή σκοτεινότερο χρώμα, ή και με τα δύο, ενώ άλλοτε εμφανίζουν ραβδώσεις με διαφορετικό κορεσμό χρώματος.
ΖΑΦΕΙΡΙΤο χρώμα του ποικίλει ανάλογα με την γωνία υπό την οποία παρατηρείται και οφείλεται σε παρουσία μικρών ποσοτήτων σιδήρου και τιτανίου. Συνήθως είναι από ανοικτό έως σκούρο γαλάζιο και μερικές φορές ιώδες. Πάντως, γνωστές ως ζαφείρια είναι και κάποιες άλλες ποικιλίες κορουνδίου με χρώμα καστανό, πράσινο, γκρίζο, πορτοκαλί, κίτρινο αλλά και άχρωμο. Η τελευταία ποικιλία μοιάζει λίγο με το διαμάντι. Τα κουρούνδια με κόκκινο χρώμα ονομάζονται ρουμπίνια. Τα ζαφείρια με την ονομασία «Αλεξανδρίτες» εμφανίζονται στο φως της ημέρας σαν γαλάζια, ενώ σε τεχνητό φωτισμό έχουν χρώμα ιώδες. Οι γνήσιοι αλεξανδρίτες, ωστόσο, είναι παραλλαγή της χρυσοβηρύλλου. Τα ζαφείρια με την ονομασία «Αστερίας» έχουν μικρά ρινίσματα ρουτιλίου (TiO2) εσωτερικά και μαζί με επιμήκη κοιλώματα δημιουργούν αστεροειδείς λάμψεις, θεωρούνται δε τα πιο εντυπωσιακά και ακριβά.
ΡΟΥΜΠΙΝΙ
Το χρώμα του, εξαιτίας του χρωμίου, είναι κόκκινο, ενώ υπάρχουν ποικιλίες με ροζ, σκούρο κόκκινο και καφέ χρώμα. Το χρώμα και η επεξεργασία του είναι οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζει την αξία του ρουμπινιού, και το καλύτερο χρώμα θεωρείται το λεγόμενο «αίμα περιστεριού». Άλλοι παράγοντες είναι η ποιότητα, που καθορίζεται από τις εγκλείσεις. Το ρουμπίνι έχει εγκλείσματα ρουτιλίου, των οποίων η παρουσία δείχνει ότι το ρουμπίνι είναι φυσικό, όμως αν ο αριθμός αυτών των εγκλεισμάτων είναι μεγάλος αφαιρούνται.
ΣΜΑΡΑΓΔΙ
Το σμαράγδι ή σμάραγδος είναι μια διαφανής, βαθυπράσινη παραλλαγή της βηρύλλου, της οποίας το χρώμα αποδίδεται σε προσμίξεις χρωμίου και μερικές φορές βαναδίου.Το σμαράγδι χρωματίζεται από το χρώμιο ενώ άλλα είδη πράσινης βηρύλλου χρωματίζονται από το βανάδιο. Το πράσινο χρώμα είναι αποτέλεσμα της παρουσιάς μπλε και κίτρινου χρώματος Είναι ένας από τους ακριβότερους πολύτιμους λίθους, χρησιμοποιούμενος ευρύτατα στην κοσμηματοποιία. Πολλές φορές οι κρύσταλλοί της περιέχουν εγκλείσματα θραυσμάτων άλλων ορυκτών, που δεν μειώνουν την αξία τους, αντίθετα διευκολύνουν την διάκριση του τεχνητού από τον φυσικό πολύτιμο λίθο. Παλαιότερα συγχεόταν με το περίδοτο, κυρίως λόγω του παρόμοιου χρώματος, από το οποίο διακρίνεται χάρη στην υψηλότερη σκληρότητά της.
ΔΙΑΜΑΝΤΙ
Τα διαμάντια στη φυσική τους κατάσταση είναι ημιδιαφανή, διαφανή ή ακόμα και αδιαφανή και οι χρωματισμοί τους ποικίλουν. Άχρωμα, γκρίζα, μπλε, κόκκινα, κίτρινα, πράσινα ή και μαύρα. Αυτά που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή κοσμημάτων είναι διαφανή και άχρωμα. Αν το διαμάντι βομβαρδιστεί με ακτινοβολία, ο χρωματισμός του μπορεί να αλλάξει. Συχνά οι κρύσταλλοι του διαμαντιού περιέχουν και άλλα ορυκτά, όπως γραφίτη, χλωρίτη, ζιρκόνιο, αιματίτη κ. ά. Επίσης, το διαμάντι παρουσιάζει κάποια οπτική ανισορροπία εξαιτίας της ύπαρξης των άλλων προσμίξεων, καθώς και διάφορες ωραίες αναλαμπές στις οποίες οφείλεται και ο χαρακτηρισμός του σαν πολύτιμος λίθος. Ωστόσο, το ακατέργαστο διαμάντι δεν εμφανίζει ούτε λάμψη ούτε κανένα από τα γνωστά του χαρακτηριστικά, τα οποία αποκτά με την επεξεργασία. Η απουσία προσμίξεων, όπως οι παραπάνω, δίνει μεγαλύτερη αξία στο διαμάντι.
